ÇANAKKALE’deki Tarihi Gelibolu Yarımadası’ndaki ‘Çakmak’ savunma sınırı, 2. Dünya Savaşı’ndan izler taşıyor. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Atatürk ve Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi (AÇASAM) Müdürü Doç. Barış Borlat, “İkinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye’nin olası bir kıyıdan çekilmeye karşı bu sığınaklarla savunma önlemi aldığını söyleyebiliriz.”
2. Dünya Savaşı sırasında olası bir Alman saldırısına karşı Çanakkale’de inşa edilen ‘Çakmak Hattı’ sığınaklarından 200’den fazla günümüze ulaşabilmiştir. ÇOMÜ AÇASAM Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat, sığınakların olası kıyı çıkarmalarına karşı savunma ve geri çekilmeyi kolaylaştırmak için inşa edildiğini vurguladı. Doç. Barış Borlat, “Dönemin Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak’a atıfta bulunularak bir sınır oluşturulmaya başlanıyor. Dönem içindeki isimlendirmede ‘Çakmak Hattı’ olarak adlandırıldığını göreceğiz, Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak kaynaklı. 10 binin üzerinde sığınak var” dedi.
‘SAVUNMA TEDBİRİ DÜŞÜNÜLÜYOR’
Kıyı kesimlerinde kritik bölgelerde barınakların yapıldığını kaydeden Doç. Barış Borlat, “Ancak bu bunkerler sadece İstanbul’da değil, denizden olası bir çıkarılma ihtimaline karşı kıyı kesimlerinde kritik bölgelerde inşa edildi. Farklı tip ve özellikle yapılar. Herhangi bir temelleri yok. kalıp şeklinde bulunduğu yere inşa edildiğini belirterek, “Buradaki amaç, olası bir Alman saldırısı karşısında, özellikle Trakya bölgesinden giriş olduğunda, tanklara ve hava saldırılarına karşı savunma önlemi almaktır. dedi.
‘TÜRKİYE KIYIDAN OLASI BİR ATIŞA KARŞI SAVUNMA TEDBİRİ ALDI’
Doç. Dr. Borlat, “Koruganların içine baktığımız zaman içeride özellikle makineli tüfekler için bir alan olmak üzere yaşam alanlarının olduğunu ve bazılarının top için parçaları olduğunu görüyoruz. Ancak hemen hemen çoğunda var diyebiliriz. içeride tuvaletler ve mutfak gibi bazı alanlar oluşturulmuştur.Büyük bunkerlerde olası zehirli gaz saldırılarına karşı içeriden korunmak amacıyla elektrikli hava sistemlerinin veya gazların neden olabileceği olası bir tehlikeye karşı hava sirkülasyonu olduğunu göreceğiz. İçerideki top ve makineli tüfekten çıkan gazlar ve bunlar yoksa elle çalıştırılan düzenekte hava sirkülasyon sistemi bulunmuştur.Türkiye’nin Dünya Savaşı sırasında bu sığınaklarla olası kıyıdan çekilmeye karşı savunma önlemi aldığını söyleyebiliriz. 2. Ancak Türkiye 2. Dünya Savaşı’nda yer almadığı için bu sığınaklar kullanılmadı yani bir savaş sırasında nasıl bir sonuç yaratabileceklerini test edebileceğimiz savunma yapıları da yoktu. söz konusu.
‘KORUGANLAR KÜLTÜREL MİRASI’
Doç. Dr. Barış Borlat sözlerini şöyle tamamladı:
“Sığınaklar, 2. Dünya Savaşı’ndan kalma, tarihi izler ve kültürel miras taşıyan yapılardır. Örnek olarak 1-2 tanesi tercih edilerek turizme açılabilir. Bölgede askeri tarih turizmi anlamında bir alan.” Dünya Savaşı konsepti ziyaretçiler için oluşturulabilir.Askeri tarih bağlamında oldukça zengin bir miras.Bu mirasın bir modülü de sığınaklar.En azından ziyaretçilerin yoğun olarak geldiği alanlarda sığınakları açarak, İkinci Dünya Savaşı sırasında nasıl kullanıldığını yeniden canlandırarak İkinci Dünya Savaşı’na ışık tutabiliriz.”
